Yeni doğan bebek bakımı hakkında notlarım

Dr. Cüneyt Genç, muayenehanesinde anne adayları için seminer planlıyor. Bir çocuk doktoru (bizim şimdiki doktorumuz: Dr. Levent Akgüngör), bir emzirme eğitmeni ve bir anestezi uzmanı, doğumdan önce gerekli eğitimi veriyorlar. Bence bunlar baya önemli bilgiler, ve kitaplarda yok. Kitapta olmayanları bold yazacağım. Kendi ek bilgilerimi ise mavi ile yanına ekleyeceğim.

Emzirme notları: 

• Bebek doğar doğmaz ilk yarım saat içinde emzirmelisin. Bebeğin en güçlü emme isteği ilk 1 saat içindedir. Bu süreyi sakın kaçırma. 
• Bu benim notum: ilk 15 gün 2 saatte bir süt ver. 2 saati sakın geçirme! Bazı hemşireler 2,5-3 saatte bir verebilirsin diyor ama yanlış. Ben salak gibi 2,5 saatte bir verdim, sarılık tehlikeli sınırlara ulaştı. Sonra daha bir çocuk doktoru kızdı, neden daha sık süt vermedin üşendin mi dedi. 2 saati geçirmeyecektin dedi. Dr. Cüneyt Genç de aynı şeyi söyleyerek kızdı. Karaciğerinden sarılığa neden olan maddeyi atabilmesi için 2 saatte bir emmesi gerekiyormuş. 
• Anne sütünde iki önemli hormon vardır: Biri “Prolaktin” hormonu. Bu hormon sadece gece salgılanır. Çok önemlidir. Büyümeyi destekler. Süt yapımını artırır. Bu hormonun aktif olması ve bebeğe geçmesi için gece en az 3 kere emzir. Bu hormonun aktif olması için bebeğin emmesi gerekir, bebeğin emmesi üzerine beyin bu hormonu üretir ve aktif hale getirir. (odanın da karanlık olması gerekiyormuş. Ufak bir gece lambası olabilir, ama ne kadar karanlık o kadar iyi) 
• İkinci önemli hormon “Oksidosin” hormonu: mutluyken salgılanır. Bebekle ilgili endişe, kaygı, mutsuzluk, yorgunluk vb durumlarında sütü azaltır, hatta keser. (bebeği 6 aylıkken ev taşıyan bir arkadaşımın sütü kesildi. Yorgunluktanmış) 
• Emzirme: Emzirme sırasında bebek sana dönük olacak. Göbek göbeğe dur. Göğüs ucu ile bebeğin ağzı tam karşı karşıya olmalı. Senin dirseğinde bebeğin başı olacak. Elinle poposundan destekle (desteklemezsen enerjisini oraya harcar ve çabuk yorulur, memeyi bırakır). Bebek yere paralel olursa (vücut tavana doğru) memeyi çabuk bırakır. Çünkü kafasını yana çevirip öyle durmak zor gelir, yorucudur. Emmeye başlaması için bir damla damlatabilirsin. Ağzını açınca kahverengi kısmı olabildiğince sok. 
• Boşta kalan elinle göğsünü C şeklinde tut. Baş parmak yukarıda, diğerleri aşağıda. İşaret parmağı boşta kalacak. Onunla bebeği uyandıracaksın. 
• Çeneden uyandır. İşe yaramazsa ayak altından ovala. Uyanınca tekrar ver. (memeyi ağzından çeker gibi yapınca da uyanıp emiyor) 
• İlk 10 günden sonra maksimum 20 dk emer. Doyunca bırak, zorlama. 
• Bebeğin emme refleksi damaktan tetiklenir. Dudak ucunda bir şey tutarsa uyarılmaz, hemen bırakır. 
• İlk 10 gün her iki göğüsten min 10 dk max 30 dk emzir. 
• Günde yaklaşık 12 kez emer. 
• Sütün yettiğini nasıl anlarız: 

1. Bebeğin kilo alımından. Doktor ölçer. 
2. İdrarından. Günde 7-8 kez yapmalı 
3. Kakasından. Minimum 3 kez dolu dolu yapmalı. Az yapıyor ise 7-8 kez yapmalı. 
4. Memeden. Çok süt doluyken emzir. Sonra elinle bak. yumuşamışsa, bebek yeteri kadar almıştır. 
5. Bebekten. 15-20 dk emdi, keyifle bıraktı, uyudu : iyi. 

• 2-3 saat uyumalı. Uyanmıyorsa sorun olabilir. Midesi 2,5 saatte boşalır. En geç 3 saate acıkıp uyanmalı. Uyanmıyorsa üstünü incelt uyansın. Altını aç vb. 
• Memede çok kalıyorsa süt az demektir. Sütü artır (artırıcı çay ve sıvı al) (sütü artırma ile ilgili yazım olacak) 
• Biberon ve yalancı emzik kullanma. Enjektör veya kaşık kullan. (verdiği bu bilgi tartışılır) 
• Üstünü kalın giydirme. (bebeklerde terleme olmadığı için vücutlarındaki fazla ısıyı kontrol edemiyorlar, çok bunaltıcı oluyor. Bunaltmamak lazım) 
• Pompa kullan. Başlarda medela hastane tipi olandan kiralayabilirsin. Sonraki aylarda normal pompa alırsın. Elle çekenleri kullanma, zarar verir. Elektrikli kullan. Elle kullanılan, eğer göğüste sorun varsa çözmez. Kanal tıkalıysa boşaltmaz. 
• İlk zamanlarda sütü sağ, dipfrizde sakla. Üzerine tarih yaz. İlk koyduğunu ilk kullan. 

Doktor notları 

• Anne protein almalı. Hatta kaliteli protein alırsa daha iyi. İyi miktarda protein alanlarda bebeğin beyninin daha çok büyüdüğü görülmüş. Haftada 2 gün kırmızı et, 1-2 gün balık, 1-2 gün tavuk (organik) yemek lazımmış. Yumurtanın beyazında da kaliteli protein var. (ben ilk üç ay tam bu şekilde beslendim, süt hem çok miktardaydı hem de çok kaliteliydi, bebeğin kilo alımı uçtu. Doktor, sütümdeki protein miktarının çok iyi olduğunu söylemişti) 
• Bebeğe en alerjik besinler süt, kakao, ve kuruyemiştir. Anne bunlardan uzak durmalı. (ben sütü hiç içmedim, yoğurt peynir vb serbest. Kakao yiyordum, bebeğin yanağında alerji oldu. Kakaoyu kesince o alerji de geçti. Bu alerjiler hemen olmak zorunda değil, sonradan da çıkabiliyor. Bizde 7 aylıkken çıktı) 
• Anne çiğ meyve sebze yerse gaz yapar. (“kolik” yazımda daha detaylı bilgi var) 
• Bebekte eğer yeşil ve köpüklü varsa bebeğin süt ürünlerine alerjisi vardır. Bizim içtiğimiz sütteki laktozu parçalayan laktaz, bebekte yoksa bu durum görülür. Çözüm: anneye süt ürünlerinde diyet. 
• Bebek emerken memenin sadece ucunu değil, kahverengi alanın hepsini emmeli. Yoksa çatlak olur. (bunu detaylandırmıyorum, herkes biliyordur, her yerde yazıyor) 
• Bebeğin çenesi başlarda güçsüzdür. Çabuk yorulur. Az ve sık emebilir. 
• Sütün %87’si sudur. Bu yüzden günde en az 2-3 litre su içmek gerekiyor. Her emzirmeden sonra 1 bardak su mutlaka içmeli. 
• Bebek doğunca sarılık başlar. Üçüncü gün gözle görülür hale gelir. 3-7 gün aradı maksimum düzeydedir. 7-12 gün arası azalır. Genelce 12. günden sonra artış olmaz. Görmek için cam önünde, gün ışığında bak. 
• 15. günden sonra emme 2,5-3 saat araya iner. 
• 1 aydan sonra 4-6 saat uyumasına izin veriyoruz (illâ uyandırmayın demek istedi). 
• Bebeklerin burnu çabuk tıkanır. Kafası büyüyene kadar bu sıkıntı olacak. (hatta kafa büyürken burunla birlikte gözyaşı kanallarını da tıkıyor.  bununla ilgili bir yazım var, bizde sorun olmuştu)
• Midede kapak yok. Kusmalar bu yüzden. Hatta genzine de kaçar. 
• 15. günden sonra oda sıcaklığı 21-22 derece olmalı. Daha sıcak olmasın, burun tıkanır. 21-22 derece, bebeğin beyin aktivitelerinin maksimum olduğu sıcaklıktır. Daha yüksek sıcaklıkta beyin daha az çalışırmış. 
• Başını yukarıda tut. Mideden yukarıda olsun, midesindekiler çıkmasın. Şiltesini buna göre ayarla. 
• Burun temizlemek için manuel burun pompaları kullanışlı değil. Otri bebe nazal aspiratör alın. Islatmak için de serum fizyolojik damlatabilirsiniz (serum fizyolojik 3 günden fazla üst üste kullanılmamalı. Kullanılırsa, daha fazla kuruluğa neden oluyor. Mümkünse banyo sonrası burun nemlenmişken serum fizyolojik kullanmadan temizlemek lazım. Serum fizyolojik kullanmamak için bir diğer yöntem de burnun kurumasını önlemek. Bunun için oda nemlendiriciler kullanılabilir ama onları da 3-4 saatten fazla kullanmamak, ara sıra temizlemek gerekiyor. En iyi yöntem ıslak havlu asmak. En çok nemi de bu sağlıyor. Kaynak: Dr. Alev Kutlu’nun notları) 
• Gazını çıkarmadan yatırırsan kusar. 
• Omuzda/göğüste uyumak ister. Sonra kopması zor. Her uyumak için seni ister. Önüne geçmek istiyorsan sistemi başta kur. Üstünde uyutma. Kafa düşünce yerine yatır. Aynı sebepten, sallama (Janset kolik olunca biz buna uymadık. Ama alışmadı da…) 
• Göbek düşene kadar banyo yok. Silebilirsin. İlk günlerde silmek de yok :)  ilk 2 gün silmiyoruz. 2-3 günden sonra vücudunu silerek temizleyebilirsin. Göbek bağı düştükten 1 gün sonra banyo yaptır. Her gün yıkanıp uyuyabilir. Şampuanı 3 günde 1 kullan. Duşu hızlı yap. Ve uykudan önce yap ki uyku masajı gibi olsun. 
• Yatak ve çarşaf sert olsun. 
• 30 günden sonra dışarı çıkar. Her gün 1 saat temiz hava güneş alsın. Kışa gelir de dışarı çıkamazsanız balkona çıkın. Mikrop alsın güçlensin. 
• Avm’ye gideceksen sabah saatlerinde git. Gün içinde manyetik alan artar ve birikir. Arabayı açık otoparka koy. Diğerinde çok egzoz var. 
• Grip olursan emzirmeye devam et. Grip, sütten geçmez. Ama maske tak ve ellerini sık sık yıka. 
• Doğumdan 1-2 gün önce meme uçlarına lansinoh sürmeye başlayabilirsin, bebeğe geçmez. (bence çok gereksiz. Niye önceden başlayasın ki, doğumdan önce zaten kuruluk yok, neyi nemlendiriyoruz?)